Het wordt spannend voor de Japanse yen: wat doet centrale bank?

ANALYSE – Op dinsdag 14 februari is het Valentijnsdag, maar in de Japanse financiële wereld hebben ze dan wel iets heel anders aan hun hoofd. Dan maakt de regering bekend wie het voorzitterschap van de Bank of Japan (BoJ) mag overnemen van gouverneur Haruhiku Kuroda.

Zijn opvolger staat voor de loodzware opgave om de ijzeren greep van de Japanse centrale bank op de rentemarkt langzaam los te laten, zonder dat dit leidt tot grote financiële onrust.

De beleidsrente waartegen banken geld kunnen stallen, staat namelijk al jarenlang net onder de nul procent. Een groot verschil met andere nationale banken is echter dat de Bank of Japan ook de langlopende rente voor staatsleningen heeft gevangen binnen een nauwe bandbreedte.

Via het kopen en verkopen van staatsleningen, houdt de bank de rente op 10-jaars staatsobligaties op een niveau van 0 procent. Als de rente ook maar een kwart procentpunt afwijkt, grijpt de centrale bank in door leningen te kopen of te verkopen.

Door de rente heel laag te houden, wil de centrale bank de economische groei aanslingeren en de inflatie aanwakkeren. Dat laatste is inmiddels gelukt.

De Japanse inflatie ligt met 4 procent dubbel zo hoog als de officiële doelstelling van circa 2 procent. Net als in een groot deel van de rest van de wereld was dat echter voor het overgrote deel het gevolg van externe factoren, zoals hogere energie- en voedselprijzen en een stijgende dollar.

Beleid van centrale bank Japan cruciaal voor financiële markten

Vlak voor de jaarwisseling verraste de Japanse centrale bank echter door de bandbreedte voor de 10-jaars rente op te rekken van een kwart procentpunt naar een half procentpunt. Deze minieme wijziging werd in de financiële wereld gezien als het voorschot op een wat meer verkrappend monetair beleid.

Als onderdeel van de huidige strategie heeft de centrale bank namelijk al meer dan de helft van de totale Japanse staatsschuld opgekocht. Op de lange termijn valt dat natuurlijk niet meer vol te houden.

Een plotselinge beleidswijziging kan echter grote gevolgen hebben. Veel beurshandelaren maken van de extreem lage Japanse rente gebruik door goedkoop geld te lenen in dat land om hiermee tegen hogere rendementen te beleggen in onder meer Amerikaanse aandelen en andere activa.

Als de Japanse centrale bank de rente verder laat oplopen, wordt deze tactiek een stuk minder interessant. De zogeheten ‘carry trade’ kan dan de andere kant opstromen. Speculanten moeten dan bijvoorbeeld aandelen in de VS verkopen om leningen in Japan af te lossen, omdat daar de rente stijgt. Dat kan aandelenkoersen wereldwijd onder druk zetten.

Stijgende yen door hogere rente

Aanvankelijk zag het ernaar uit dat het zo’n vaart niet loopt. De benoeming van een nieuwe voorzitter voor de Bank of Japan leek lange tijd een hamerstuk. Vice-voorzitter Masayoshi Amamiya van de centrale bank gold als belangrijkste kandidaat. Hij is de grote architect van het beleid waarmee de Bank of Japan al jarenlang probeert om de Japanse inflatie op te stoken.

Afgelopen week deden echter geruchten de ronde dat de 67-jarige Amamiya zou passen voor de functie en werd econoom Kazuo Ueda genoemd als mogelijke nieuwe voorzitter van de centrale bank. Het vooruitzicht dat Ueda een scherper beleid kan voeren, gaf de Japanse yen vrijdag een flinke boost.

De Japanse munt is door de bijstelling van de bandbreedte waarin de 10-jaarsrente mag bewegen sinds de laatste week van oktober al met bijna 18 procent gestegen ten opzichte van de dollar. Zo belooft het een wel heel spannende Valentijnsdag te worden voor de yen en de valutawereld.

Joost Derks is valutaspecialist bij iBanFirst. Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld.